Tholos van Athena Pronaia: Het mysterieuze ronde monument van Delphi

Het Heiligdom van Athena Pronaia, gelegen op een dramatische helling net ten zuidoosten van de archeologische hoofdlocatie van Delphi, was de eerste heilige ruimte die bezoekers uit de oudheid tegenkwamen als ze het orakel naderden. Het is genesteld tussen de met olijfbomen bedekte hellingen van de berg Parnassus en kijkt uit over de prachtige Pleistos Vallei.

In het hart van dit heiligdom staat de Tholos van Athena Pronaia - een opvallende ronde tempel van glanzend marmer die ooit de oude pelgrims verblindde. Het ontwerp is anders dan alle andere in Delphi: elegant, raadselachtig en harmonieus passend bij het bergachtige terrein. Lees deze gids om meer te weten te komen over een bezoek aan de Tholos van Athena Pronaia, een van de meest mysterieuze monumenten van Delphi.

Wat is de Tholos van Athena Pronaia?

Een uniek monument in de Oudgriekse architectuur

De Tholos van Athena Pronaia werd rond 380 voor Christus gebouwd en is een opvallende ronde marmeren constructie met oorspronkelijk 20 Dorische zuilen die een centrale cella omringen. In de loop der tijd had de tempel te lijden onder een combinatie van natuurrampen, waaronder aardbevingen die veel voorkwamen in de regio, en menselijk ingrijpen, zoals het hergebruik van stenen bij de latere bouw. Hierdoor staan er nu nog maar drie van de oorspronkelijke zuilen overeind.

Een symbolisch toegangspunt tot Delphi

De naam "Pronaia" betekent "voor de tempel", waarmee de rol als spirituele toegangspoort voor pelgrims op weg naar de Tempel van Apollo wordt weergegeven. Sommige geleerden geloven dat het cirkelvormige ontwerp heelheid of de kosmos symboliseerde, hoewel het precieze doel nog steeds ter discussie staat.

Een site vol mysterie

Archeologen blijven onzeker over het precieze doel, of het een heldendom, een schatkamer of een ruimte voor goddelijke rituelen was. Het uitzonderlijke vakmanschap en de centrale plaatsing suggereren een grote betekenis, zowel spiritueel als symbolisch.

Geschiedenis van de Tholos van Athena Pronaia

• ca. 380 v.Chr. De bouw van de Tholos begint onder Theodoros van Phokaia, mogelijk als heiligdom of heldendom.
  
• 4e-2e eeuw v.Chr. Gebruikt als ceremoniële of religieuze plek, mogelijk verbonden met vrouwelijke godheden of heldencultussen.
  
• 1e eeuw v.Chr. - AD 2e eeuw Delphi krijgt te maken met een reeks invasies en aardbevingen; de Tholos raakt geleidelijk in verval.
  
• AD 394 Heidense culten worden verboden onder christelijke heerschappij; het heiligdom wordt verlaten.
  
• 15e-19e eeuw Overblijfselen begraven en grotendeels vergeten onder puin en de helling.
  
• 1880 Franse archeologen graven de site op tijdens de Grote Opgraving van Delphi.
  
• Begin 1900 Drie Dorische zuilen opnieuw opgericht in een gedeeltelijke reconstructie.
  
• 1987 Delphi, inclusief de Tholos, wordt aangewezen als Unesco-Werelderfgoed.
  
• Vandaag De Tholos is een van de meest gefotografeerde en iconische ruïnes van Delphi.

Architectuur van de Tholos van Athena Pronaia

De Tholos was een zeldzaam architectonisch juweeltje dat elegantie combineerde met complexiteit. Ontworpen rond 380 voor Christus door Theodoros van Phocea - die zelfs de bouw documenteerde - het had een cirkelvormig plan dat ongebruikelijk was in het Griekse tempelontwerp. Twintig Dorische zuilen stonden op een drie treden tellend podium en ondersteunden een fries van gebeeldhouwde triglyfen en metopen. Binnenin zorgen tien geëngageerde Korinthische zuilen voor extra verfijning.

De veelkleurige schittering van het bouwwerk kwam van Parian en Pentelic marmer, met donkerblauwe Eleusinian kalksteen voor de vloer en de basis. Ooit sierde een rijkelijk gebeeldhouwd cassettenplafond het interieur en het vermoedelijke kegelvormige dak was versierd met acroteria in de vorm van dansende vrouwen. Hoewel veel van de reliëfversiering tijdens de christelijke overheersing werd beschadigd, weerspiegelt het monument nog steeds de artistieke ambitie en symbolische diepgang van het oude Delphi.